آیا تا‌به‌حال پیش آمده به‌دلایل مختلفی مثل دردهای شکمی، قلبی، گوارش و… به پزشک مراجعه کرده باشید و پس از آزمایش‌های مختلف به این نتیجه رسیده باشید که مشکل جسمی ندارید!
همه روزه شاهد افرادی هستیم که با شکایت‌های مختلفی مانند سردرد و میگرن، فشار خون، گردن درد، مشکلات پوستی، مشکلات گوارشی، ریزش مو، بیخوابی، دیابت و مشکلات مرتبط با قاعدگی به پزشکان متخصص مراجعه می‌کنند و پس از بررسی‌های مختلف و حتی دارودرمانی، التیام نیافته و منشا جسمی برای این مشکلات نمی‌یابند.
این مشکلات در‌حقیقت منشا ذهنی و روانی دارند که به آن بیماری‌های روان‌تنی یا سایکوسوماتیک گفته می‌شود.
دردهایی که در اثر تنش، فشار روانی، استرس‌های مزمن یا سرکوب فشارهای روانی در بدن ایجاد می‌شوند به‌همین‌دلیل است که نمی‌توان برای آنها منشا جسمی پیدا کرد و دارودرمانی نیز برای بهبود این دردها اغلب کارساز نیست.
بیماری‌های روان‌تنی عمدتا در گروه اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی قرار می‌گیرند و در حالت‌های مختلف به صورت دردهای جسمانی و فیزیکی بروز پیدا می‌کنند.
همه ما در طول زندگی اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک را تجربه کرده‌ایم؛ مثلا افزایش ضربان قلب در شرایط اضطرابی یا تنفس تند هنگام ترس. این اختلال معمولا در انسان‌ها به شکل‌های مختلف خود را نشان میدهد و عمدتا در روند درمان طبی تداخل ایجاد می‌کند و باعث تشدید علائم بیماری می‌شود.
اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک یک نوع واکنش دفاعی هستند که از طرف بدن در موقعیتهای خاص بروز می‌یابند و بهترین راه برای کنترل آن دوری یا کنترل شرایط تنش‌زا و مدیریت استرس است. با این روش آرامش روانی بیشتر شده و اختلالات روان‌تنی بهبود می‌یابند.
دردهای روان‌تنی انواع مختلفی دارد و در هر قسمت از بدن می‌تواند ایجاد شود که این دردها می‌تواند به صورت موضعی در یک منطقه از بدن و یا به تمام بدن تعمیم پیدا کند. این دردها اغلب مزمن هستند و در بیش از یک منطقه ادامه می‌یابند.
مشخصات دردهای سایکوسوماتیک:
- درد با یک وضعیت پزشکی قابل توضیح نیست.
- درد منجر به یک ناراحتی جدی یا اختلال در مناطق مختلف بدن یا عملکرد فرد می‌شود.
- شروع علائم و شدت علائم با عوامل روانی ایجاد می‌شود.
- شکایت از درد غیرواقعی نیست.
برای تشخیص دردهای سایکوسوماتیک باید در نظر داشته باشیم که شدت و نشانه‌های درد با میزان درد واقعی یک بیماری مطابقت ندارد و با هیچ وضعیت پزشکی توجیح نمی‌شود.
دردهای سایکوسوماتیک دردهای ذهنی نیستند، بلکه دردهای فیزیکی واقعی هستند که فرد واقعا آن را احساس می‌کند.
وقتی آزمایش‌های مختلف خون، رادیولوژی، سی تی اسکن، MRI و سایر غربالگری‌ها وجود هر گونه بیماری پزشکی که باعث ایجاد درد شده است را رد کند و همه آزمایش‌ها طبیعی باشد، می‌توان تشخیص درد سایکوسوماتیک گذاشت.
موارد مهم دیگری که در تشخیص دردهای سایکوسوماتیک نقش دارند، عبارتند از:
- موقعیتهای منفی در زندگی فرد
- سابقه خانوادگی مشکلات روانی (اضطراب، وسواس، اختلالات جسمانی و …)
- بیماری جسمی در والدین
- ابیوز شدن و مورد آزار قرار گرفتن
- روش‌های فرزندپروری والدین
- افزایش ثانویه درد
- افزایش درد پس از یک اتفاق استرس‌زا
- کاهش درد هنگام نبودن موقعیت استرس‌زا
اگر نشانه‌های زیر را دارید، دچار اختلال روان‌تنی یا سایکوسوماتیک شده‌اید:
- افزایش ضربان قلب یا نفس نفس زدن هنگام اضطراب یا ترس
- فراموشی در امور روزمره
- مشکلات خواب
- دلشوره و نگرانی در کل روز
- خستگی در فعالیت‌ها و کاهش عملکرد روزانه
نشانه‌های بالا خود را با مشکلات و دردهای جسمی نشان میدهد
- مشکلات گوارشی مانند سندروم روده تحریکپذیر، یبوست، نفخ، ترش کردن، سوزش معده و …
- سردرد
- فشار خون
- درد در قفسه سینه و قلب
- تنگی نفس
- سرگیجه
در صورت بروز نشانه‌های اختلالات سایکوسومایک حتما با یک روانشناس مشورت کنید.
دکتر لیلاشقاقی روانشناس بالینی
مرکز مشاوره مهر
02188684958
این مقاله را نیز بخوانید.
پیشنهاد میکنیم مطالب زیر را نیز مطالعه کنید
چگونه بچه‌ها با اعتمادبه‌نفس بار می‌آیند؟
وقتی اضطراب حمله می کند
پیام مشاور مدرسه به والدین
آزمون صلاحیت حرفه‌ای روانشناسان و مشاوران